Nowe propozycje wsparcia dla przedsiębiorców dotkniętych powodzią: Sejm rozpatrzy kluczowe ustawy

Ogólnopolska Federacja Przedsiębiorców i Pracodawców Przedsiębiorcy.pl informuje, że w dniu 26 września 2024 r. (czwartek) w Sejmie RP odbędzie się:

1. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy z 25 września 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw.
2. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy z 17 września 2024 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych ze wsparciem finansowym dla poszkodowanych przez powódź w 2024 roku.
3. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy z 25 września 2024 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wsparcia przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy Obrony Terytorialnej lub żołnierzy Aktywnej Rezerwy.

Rządowe propozycje dotyczące przedsiębiorców, którzy ucierpieli w powodzi we wrześniu 2024 r.

Jak zauważa dr n. pr. Marek Woch, Ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl w uzasadnieniu do rządowego projektu ustawy z 25 września 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw wskazano, że: „w związku z powodzią, jaka dotknęła we wrześniu 2024 r. południowe tereny kraju, która spowodowała ogromne straty w mieniu prywatnym i publicznym, proponuje się przyjęcie rozwiązań prawnych ustanawiających wsparcie zarówno dla osób fizycznych, jak i przedsiębiorców, którzy ucierpieli w wyniku powodzi”.

W projekcie ustawy wskazano m.in., że:

1. zrównana będzie sytuacja podmiotów leczniczych będących przedsiębiorcami i samodzielnych publicznych zakładów w zakresie pożyczek,
2. w sytuacji kryzysowej Prezes Rady Ministrów będzie mógł, z własnej inicjatywy albo na wniosek ministra wydawać polecenia obowiązujące oprócz innych podmiotów także przedsiębiorców. Polecenia mogą być wydawane przede wszystkim w celu zapewnienia właściwego funkcjonowania, ochrony, wzmocnienia lub odbudowy infrastruktury krytycznej, przejęcia kontroli nad sytuacją kryzysową oraz usunięcia skutków sytuacji kryzysowej,
3. Turystyczny Fundusz Pomocowy będzie mógł wypłacać organizatorom turystyki dotacje z powodu ogłoszenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanu klęski żywiołowej. Przy czym łączna wartość przyznanych dotacji nie może przekroczyć 20 % środków zgromadzonych na rachunku,
4. właściwa jednostka samorządu terytorialnego na potrzeby budowy przenośnych wolno stojących masztów antenowych podczas powodzi udostępnia niezwłocznie i nieodpłatnie przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu lub podmiotowi, o którym mowa w art. 4 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne[1], dostępne i możliwe do wykorzystania nieruchomości ze swojego zasobu nieruchomości,
5. w okresie występowania skutków powodzi wojewoda może wydać, w drodze decyzji administracyjnej, polecenie dotyczące gospodarowania odpadami powstałymi w wyniku powodzi, jeżeli zbieranie, transport lub przetwarzanie tych odpadów, zgodnie z przepisami o ochronie środowiska, w tym o odpadach, są niemożliwe z przyczyn technicznych lub organizacyjnych także przedsiębiorcom. Prace związane z prowadzeniem przygotowań przez przedsiębiorców do realizacji zadań objętych poleceniami, mające charakter planistyczny, są finansowane ze środków własnych,
6. minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego ma koordynować wykorzystanie środków z instrumentów inżynierii finansowej. Proponowane przepisy mają dać ministrowi podstawę do wydawania rozporządzeń stanowiących programy pomocowe, w ramach, których do przedsiębiorców będzie kierowane wsparcie ze środków, o których mowa w ustawie z dnia 16 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju[2]. Proponowane przepisy mają umożliwić kierowanie wsparcia do przedsiębiorców poszkodowanych wskutek powodzi,
7. przedsiębiorstwo społeczne lub spółdzielnia socjalna będą mogły otrzymać środki na utworzenie stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej lub środki na finansowanie kosztów płacy osoby niepełnosprawnej,
8. zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej[3], nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej pomoc może być udzielana, a poradnictwo – świadczone osobom uprawnionym w rozumieniu tej ustawy (są to osoby, które nie są w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej, w tym osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą niezatrudniające innych osób w ciągu ostatniego roku). Z uwagi na szczególną sytuację związaną z powodzią zasadne jest rozszerzenie zakresu podmiotowego ustawy na osoby poszkodowane, niezależnie od spełniania przez nie przesłanek wymaganych ustawą,
9. w roku szkolnym 2024/2025 w okresie czasowego ograniczenia lub czasowego zawieszenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty na terenach, na których wystąpiła powódź pracodawcom w województwach opolskim, dolnośląskim, śląskim i lubuskim, którzy zawarli z młodocianymi pracownikami umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego, okres wynikający z tego czasowego ograniczenia lub zawieszenia, w którym występuje faktyczna niemożność świadczenia pracy przez młodocianego pracownika w związku z powodzią, wliczał się do okresu, za który przysługuje dofinansowanie, o którym mowa w art. 122 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe[4]. Tylu jest młodocianych 32 788 z czterech województw. Jednak brak jest danych dotyczących faktycznej liczby młodocianych pracowników, którzy faktycznie nie mogą świadczyć pracy w związku z powodzią,
10. w Ocenie Skutków Regulacji wskazano, że „Projektowana ustawa będzie miała pozytywny wpływ na mikroprzedsiębiorców i małych przedsiębiorców, a jednocześnie będzie miała pozytywny wpływ na sytuację świadczeniodawców należących do sektora średnich przedsiębiorców”,
11. wejście w życie projektu będzie miało mieć pośredni pozytywny wpływ na rynek pracy poprzez wsparcie przedsiębiorców w dotkniętym powodzią regionie, co powinno służyć także ochronie miejsc pracy. W szczególności wynikać to ma ze zwiększenia portfela zamówień firm budowlanych, będących często mikro- lub małymi przedsiębiorstwami. Pozytywny wpływ będzie miał mieć miejsce głównie na obszarach dotkniętych skutkami powodzi z września 2024 r. Wprowadzane instrumenty, z których skorzystać mogą podmioty ekonomii społecznej (przede wszystkim przedsiębiorstwa społeczne i spółdzielnie socjalne, a także centra i kluby integracji społecznej) mają zniwelować negatywne skutki powodzi na zatrudnienie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym osób bezrobotnych i osób z niepełnosprawnościami.

Posłowie opozycji proponują rozwiązania dla sektora MŚP, które były w czasie pandemii COVID-19

Jak zauważa dr n. pr. Marek Woch, Ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl w uzasadnieniu do poselskiego projektu ustawy z 17 września 2024 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych ze wsparciem finansowym dla poszkodowanych przez powódź w 2024 roku wskazano, że „w związku z dramatyczną sytuacją powodziową niezbędna jest pomoc dla Polek i Polaków, którym woda zabrała dobytek. Państwo stoi na straży bezpieczeństwa obywateli, dlatego dziś priorytetem jest zabezpieczenie tych, którzy cierpią z powodu powodzi”. Oprócz rozwiązań legislacyjnych dotyczących środków pomocowych dla różnych grup społeczno-zawodowych poszkodowanych w powodzi znaleźli się także przedsiębiorcy z sektora MŚP.

W projekcie ustawy wskazano, że mikroprzedsiębiorcy, małemu i średniemu przedsiębiorcy, o którym mowa odpowiednio w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców[5] prowadzącemu działalność gospodarczą na terenie objętym zdarzeniem klęskowym, który w jego wyniku poniósł szkodę na czas jego trwania na jego wniosek:

1. przyznaje się świadczenie postojowe,
2. zwalnia się z obowiązku opłacania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych,
3. umarza się zaległości podatkowe, określone w odrębnych przepisach,
4. przyznaje się pomoc finansową proporcjonalną do utraty dochodów (pod warunkiem zachowania zatrudnienia).

Z kolei środki finansowane miałyby pochodzić z budżetu państwa.

Ponadto w Banku Gospodarstwa Krajowego miałby być utworzony Fundusz Przeciwdziałania Skutkom Powodzi w celu finansowania lub dofinansowania realizacji zadań. Natomiast Prezes Rady Ministrów miałby określić w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady funkcjonowania Funduszu Przeciwdziałania Skutkom Powodzi oraz zasady i tryb udzielania wsparcia, biorąc pod uwagę czas trwania zdarzenia klęskowego, ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej wynikające z tego zdarzenia, a także aktualną wiedzę w zakresie potrzeb udzielania wsparcia.

Po raz pierwszy tworzy się system preferencji dla przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy – co ciekawe robią to wojskowi

Jak zauważa dr n. pr. Marek Woch, Ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl w uzasadnieniu do rządowego projektu ustawy z 25 września 2024 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wsparcia przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy Obrony Terytorialnej lub żołnierzy Aktywnej Rezerwy wskazano, że: „istotnym elementem wpływającym na realizację zadań przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej ma rozwój niezawodowych form służby wojskowej, dedykowanych osobom, które służbę wojskową łączą z aktywnością zawodową poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej. Zwiększenie liczby kandydatów do służby w Wojskach Obrony Terytorialnej (żołnierze OT) i aktywnej rezerwy (żołnierze AR) jest możliwe również do osiągnięcia w wyniku wprowadzenia rozwiązań prawnych skutkujących przychylnością pracodawców, u których są zatrudnieni pracownicy będący żołnierzami OT lub AR. Obecna sytuacja geopolityczna, w tym kryzys migracyjny na pograniczu polsko-białoruskim, ale również sytuacja związana z zapobieganiem, a następnie usuwaniem skutków klęski żywiołowej wywołanej powodzią na terytorium południowo-zachodniej Polski, wymusza zwiększenie liczby tych żołnierzy zobligowanych do stawienia się w jednostkach wojskowych. Przedsiębiorcy zatrudniający tych żołnierzy traktują te sytuacje jako znaczne obciążenie, szczególnie dla sektora małych i średnich firm”.

Ponadto w uzasadnieniu wskazano, że, celem projektu ma być zachęcenie pracodawców do zatrudniania żołnierzy OT i AR, jak również, iż „w związku z tym proponuje się wprowadzenie rozwiązania zachęcającego pracodawców do zatrudniania pracowników będących żołnierzami OT lub AR. W projekcie ustawy promuje się więc działania mające na celu zmniejszenie obciążeń pracodawców oraz zastosowanie preferencji podatkowych wobec pracodawców zatrudniających osoby pełniące równocześnie te formy służby wojskowej. Należy więc zaznaczyć, że obok szeregu ustawowych obowiązków ciążących na pracodawcach zatrudniających wymienionych żołnierzy (jak np. brak możliwości, poza nielicznymi wyjątkami, rozwiązania stosunku pracy czy też obowiązek udzielenia urlopu bezpłatnego na czas służby wojskowej) po raz pierwszy tworzy się również system preferencji”.

1. W ocenie projektodawcy jednym z takich mechanizmów ma być wprowadzenie ulg podatkowych od 12 000 do 24 000 zł. Kwoty mogą być powiększone w zależności czy jest się mikroprzedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą i ilu pracowników zatrudnia.
2. Kolejnym proponowanym rozwiązaniem jest promocja przedsiębiorców zatrudniających żołnierzy OT i AR, w kryteriach wyboru partnerów i dostawców w procesie udzielania zamówienia publicznego.
3. Następne proponowane rozwiązanie ma na celu zmniejszenie obciążeń pracodawcy przez zniesienie obowiązku wypłaty odprawy pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej. W tym celu proponuje się zastąpienie odprawy wypłacanej przez pracodawcę zatrudnionemu u niego pracownikowi powołanemu do terytorialnej służby wojskowej – świadczeniem początkowym. Skutkiem ma być zmniejszenie obciążenia regulacyjnego w postaci konieczności wypłaty odprawy pracownikowi powołanemu do służby w WOT, a następnie ubiegania się o jej refundację. Odprawa zostanie zastąpiona świadczeniem początkowym wypłacanym bezpośrednio przez jednostkę wojskową.

Jak zauważa dr Marek Woch – niektóre propozycje zawarte w projektach ustaw wpisują się w postulaty, jakie zostały wystosowane w ubiegłym tygodniu do Premiera Donalda Tuska przez Pana Roberta Składowskiego Prezesa Ogólnopolskiej Federacji Przedsiębiorców i Pracodawców Przedsiębiorcy.pl.

Prezes Robert Składowski nawiązując do rządowego komunikatu pt. „Stan klęski żywiołowej – nikt nie zostanie sam” zwrócił się z prośbą do Pana Premiera Donalda Tuska o udzielenie odpowiedzi na pytanie, kiedy wojewodowie mogą zacząć przyjmować wnioski od przedsiębiorców w celu wypłat odszkodowań.

Ponadto Federacja Przedsiębiorcy.pl zwróciła się z prośbą, aby rozpatrywanie wniosków i wydawanie decyzji ws. odszkodowań odbywało się niezwłocznie. Prezes Robert Składowski wskazał również, aby na czas stanu klęski żywiołowej, zwolnić z opłaty składek ZUS wszystkich przedsiębiorców dotkniętych nieszczęściem powodzi[6].

W piśmie z 19 września 2024 r. z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów do Prezesa Roberta Składowskiego wskazano, że odpowiedzi udzieli Ministerstwo Finansów oraz Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Ponadto postulaty przekazano do: Ministerstwa Rozwoju i Technologii, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Dyrektora Biura Wojewody, Dolnośląskiego, Dyrektora Biura Wojewody Śląskiego oraz Dyrektora Biura Wojewody Opolskiego.

[1] Dz. U z 2024 r. poz. 34, 731 i 834.

[2] Dz.U. z 2024 r. poz. 324.

[3] Dz.U. z 2021 r. poz. 945.

[4] Dz.U. z 2024 r. poz. 737.

[5] Dz.U. z 2024 r. poz. 236.

[6] Apel przedsiębiorców do premiera w sprawie wniosków powodziowych, https://www.dlahandlu.pl/raporty-i-analizy/apel-przedsiebiorcow-do-premiera-w-sprawie-wnioskow-powodziowych,150119.html, dostęp: 25.09.2024 r.